ارزیابی توده های مختلف گیاه داروئی پنیرباد (withania coagulans)، و بررسی تولید درون شیشه ای و پتانسیل ضد سرطانی ترکیب داروئی ویتافرین a

در این اقدام به بررسی آت اکولوژی گیاه داروئی پنیرباد (w. coagulans)، در رویشگاه¬های طبیعی استان سیستان و بلوچستان گردید و در ادامه حضور ترکیب داروئی ویتافرین a با استفاده از تکنیک کروماتوگرافی لایه نازک (tlc) و مقدار ترکیبات فنل کل، فلاونوئید کل، آنتوسیانین¬ها و پتانسیل آنتی اکسیدانی آن مورد بررسی قرار گرفت. بذور 20 توده مختلف در شرایط کنترل شده کشت و تنوع ژنتیکی آنها در سه سطح مورفولوژیکی، بیوشیمیائی و ژنتیکی (نشانگر aflp) بررسی شد. در نهایت قابلیت تولید ویتافرین a از طریق کشت ریشه مویین و تحریک آنها انجام شده و اثر سمیت سلولی این ترکیب بر رده سلول سرطانی مری (kyse-30) مورد بررسی قرار گرفت. یافته¬های حاصل از این پژوهش نشان داد که این گونه بطور عمده (45%) در ارتفاع 1200 تا 1400 متر از سطح دریا، در دامنه¬ تپه¬ها، دره-ها، حاشیه جاده¬ها و بویژه در بستر رودخاته¬های فصلی و تمامی جهات بویژه جهت جنوبی و شیب صفر تا 74 درصد پراکنش دارد. خاک رویشگاه¬ها عمدتاً دارای بافت لوم شنی با اسیدیته 5/7 تا 8/7 ، هدایت الکتریکی ds/m5/0 -2/5 می¬باشد. ترکیب ویتافرین a در ریشه تمامی توده¬های جمع¬آوری شده از رویشگاه¬های استان وجود داشته و تنوع قابل توجهی از نظر حضور ترکیبات فنلیµg gae/mg d.w) 7/23-91/14)، فلاونوئیدی (%70/5-50/6)، آنتوسیانین کل (µmol/g 51/9-51/4) و پتانسیل آنتی اکسیدانی توده¬ها (ic50: ?g/ml 50/40-61/3) مشاهده شد. مطالعات بررسی تنوع در سه سطح مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و مولکولی نیز حاکی از وجود تنوع قابل ملاحظه در توده¬های مورد بررسی بود. تولید موفق ریشه مویین با استفاده از نژاد a13 آگروباکتریوم رایزوژنز و استقرار آن در محیط کشت ms ½ انجام شد. بیشترین میزان تولید ویتافرین a (39/4±16/168 میکرو گرم در گرم وزن خشک) در بهترین کلون ریشه مویین پس از انگیزش با عصاره القاگر aspergillus niger بود. عصاره استحصالی از ریشه¬های مویین دارای پتانسیل سمیت سلولی بر روی رده سلول سرطان مری انسانی بوده و مقدار ic50 آن 21 میکرو گرم در میلی لیتر مشاهده شد. در مجموع با توجه به تنوع ژنتیکی و فیتوشیمیایی قابل ملاحظه بین توده¬های پنیرباد موجود در کشور و ویژگی¬های دارویی آن تدوین برنامه¬های¬ حفاظت، به¬نژادی و بهره¬برداری کارآمد این گیاه دارویی با ارزش ضروری بنظر می¬رسد.